1. Khái niệm
Bệnh do Babesia là bệnh ký sinh trùng máu thường gặp nhất trên chó. Babesiosis xảy ra ở bất kỳ giống chó nào, ở mọi lứa tuổi, nhưng hai giống chó dễ mắc bệnh nhất là Greyhounds và American Pit Bulls. Chó con có xu hướng bị bệnh nghiêm trọng hơn chó trưởng thành. Victor Babes là người đầu tiên phát hiện Babesia trong hồng cầu của gia súc vào năm 1888. Sau đó vào năm 1893, Kilborne và Smith đặt tên nó là Babesia và phân loại chúng thuộc nhóm động vật nguyên sinh.
2. Nguyên nhân gây bệnh
Có hai loài Babesia gây bệnh Babesiosis ở chó là Babesia canis và Babesia gibsoni. Babesia canis có 3 loài phụ: Babesia canis canis, Babesia canis vogeli và Babesia canis rossi. Nhưng Babesia gibsoni gây bệnh thường nặng hơn Babesia canis.
3. Các đường truyền lây
– Bệnh lây truyền qua vết cắn của ve chó nâu. Những con chó dành nhiều thời gian ở ngoài trời sẽ có nguy cơ cao bị ve cắn và nhiễm ký sinh trùng này hơn những con chó nuôi trong nhà. Thời điểm lý tưởng cho bệnh bùng phát là vào mùa hè từ tháng 5-9 khi khí hậu nóng ẩm, lúc này quần thể ve sinh sôi phát triển nhanh ở môi trường ngoài: bãi cát, bãi cỏ công viên, sân vườn.
– Bệnh lây truyền qua nhau thai chó mẹ bị nhiễm bệnh sẽ truyền qua chó con trong lúc mang thai
– Bệnh lây qua truyền máu từ chó hiến tặng bị nhiễm Babesiosis.
Tỷ lệ mắc bệnh Babesia gibsoni nhiều hơn so với Babesia canis vogeli và nó cũng gây ra những biến chứng nghiêm trọng hơn ở chó. Trong tình trạng nặng, nó dẫn đến suy đa cơ quan với thận là cơ quan chính phải chịu đựng nhiều nhất dẫn cơ thể chó phải chịu nhiều nhiều biến chứng do suy thận gây ra.
4. Các dấu hiệu và triệu chứng
- Sốt
- Hôn mê
- Màng nhầy nhợt nhạt
- Nôn mửa
- Xung nhịp
- Lách to (lá lách to)
- Nổi hạch (hạch to)
- Nước tiểu đổi màu sẫm (Haemoglobinuria) – thường có màu cà phê
- Vàng da
- Thiếu máu tan máu
5. Chẩn đoán Babesiosis
Có thể khó chẩn đoán Babesiosis vì chưa có test nhanh, xét nghiệm sinh lý máu có thể cho thấy số lượng hồng cầu và số lượng tiểu cầu giảm, số lượng Eosin tăng, nhưng điều này có thể không đặc hiệu đối với bệnh Babesiosis. Kiểm tra phết máu (soi tươi) để tìm sự hiện diện của các nguyên sinh động vật Babesia là phương pháp được ưu chuộng nhất hiện nay bởi rẻ tiền. Nhưng có thể không phải lúc nào cũng bắt gặp Babesia khi lấy máu, bí quyết để dễ bắt gặp nó trên lam kính là nên lấy máu ở vành tai, và lúc đang sốt nồng đọ Babesia sẽ cao hơn trong máu dễ bắt gặp hơn. Có thể dùng xét nghiệm Elisa để tìm kháng thể, điều này đôi khi có thể tạo ra kết quả sai lệch do khó phân biệt được đang nhiễm bệnh hay đã hết bệnh. Gần đây để chẩn đoán bệnh Babesia canis các nước phát triễn thường dùng xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR) kiểm tra vật liệu di truyền từ Babesia, ưu điểm là nhanh, chính xác, nhưng có giá cao. Nói chung, cần có sự kết hợp của các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm cùng với các dấu hiệu lâm sàng và tiền sử được bác sĩ thú y tổng hợp và đưa ra quyết định cuối cùng. Việc chẩn đoán có thể phức tạp hơn bởi thực tế là những con chó bị nhiễm Babesia cũng có thể bị nhiễm các bệnh khác do bọ ve mang gây ra chẳng hạn như bệnh Erlichia, bệnh Lyme hoặc bệnh sốt đốm Rocky Mountain (RMSF).
6. Điều trị
Trước đây người ta điều trị bằng sự kết hợp của Clindamycin + Atovaquone + Metronidazole được chứng minh là có hiệu quả.
Gần đây, Các BSTY thường kết hợp truyền máu và dùng các hóa dược: Diminazene Aceturate (Berenil). Thuốc này có tác dụng đặc biệt đối với bệnh Babesia canis. Hay có thể dùng Imidocarbdipropionate (Imizol) thuốc này có tác dụng với Babesia và các ký sinh trùng khác. Đây là thuốc dùng trên gia súc, dùng với liều rất nhỏ trên thú cưng, nên dễ gây tình trạng ngộ đôc do quá liều, thuốc tồn đọng trong mô cơ, mỡ nên phải ngưng dùng 28 ngày trước khi giết mỗ. Hiện nay, các bệnh viện thú cưng thường chỉ dùng những thuốc trị KST máu được chỉ định chuyên cho thú cưng: Doxycilin 7 plus, Pet liver ( bổ gan), thuốc Hepatotab ( bổ gan) Petonic ( bỏ máu) để điều trị và phục hồi các biến chứng do Babesia gây ra đã mang lại hiệu quả cao, an toàn, chữa dứt bệnh làm bệnh không lây lan và thú cứng có cuộc sống chất lượng hơn.
7. Phòng bệnh hơn chữa bệnh
- Bí quyết giữ thú cưng của bạn không bị nhiễm Babesia là kiểm soát ve tốt.
- Thường xuyên kiểm tra ve cho thú cưng của bạn, đặc biệt là trong mùa ve cao điểm
- Cách tốt nhất để loại bỏ bọ ve là dùng nhíp túm lấy miệng bọ ve và kéo chúng, không nghiền nát chúng.
- Chải hoặc chải lông cho thú cưng của bạn thường xuyên.
- Sử dụng vòng cổ trị ve và thuốc xịt chống ve hoặc viên nhai trị ve. Đây là những thuốc trị ve chó hiệu quả trong phòng và trị ve trên chó.
- Xử lý sân và vườn của bạn bằng thuốc diệt ve để kiểm soát bọ ve.
- Những con chó cho máu phải được sàng lọc để tìm Babesia bằng xét nghiệm huyết thanh phết máu và
kỹ thuật phân tử như PCR.
