Kinh nghiệm phối giống chó bạn cần biết
Quy tắc chung khi phối giống chó
Việc phối giống chó cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo sức khỏe cho cả chó bố mẹ và thế hệ con. Tại Việt Nam, không ít nơi vẫn cho chó sinh sản khi mới khoảng 6 tháng tuổi, đặc biệt ở chó ta. Tuy nhiên, điều này gây hại nghiêm trọng bởi hệ sinh sản của chúng chưa hoàn thiện, dẫn đến cún con sinh ra có nguy cơ yếu ớt, dị tật hoặc chết yểu.
Nguyên tắc phổ biến nhất để xác định tuổi phối giống dựa trên kích thước giống chó. Các giống nhỏ thường có khả năng sinh sản sớm hơn, trong khi những giống to và khổng lồ cần nhiều thời gian để trưởng thành hoàn toàn.
Độ tuổi tối thiểu để phối giống
Theo quy định được Liên đoàn nuôi chó Liên bang Nga ban hành từ năm 1996, độ tuổi phối giống tối thiểu cho từng nhóm chó được xác định như sau:
-
Chó cái 15 tháng, chó đực 12 tháng: Nhóm chó nhỏ như Toy Terrier, Bắc Kinh, Toy Poodle, Chihuahua, Yorkshire Terrier, Dachshund mini…
-
Chó cái 18 tháng, chó đực 15 tháng: Nhóm chó tầm trung như Collie, Bulldog Anh, Husky, Beagle, Golden Retriever, Cocker Spaniel, Samoyed…
-
Chó cái 20 tháng, chó đực 18 tháng: Nhóm chó lớn như Becgie Đức, Boxer, Rottweiler, Doberman, Akita Inu…
-
Chó cái 22 tháng, chó đực 20 tháng: Nhóm chó khổng lồ như Saint Bernard, Dog Đức, Mastiff, Newfoundland, Leonberger…
Tuổi phối giống của các giống chó Việt Nam
Ở Việt Nam, bốn giống chó phổ biến thường được lai tạo gồm:
-
Chó cỏ (chó vàng): Cao 50–55 cm, nặng 12–15 kg, chó cái có thể sinh sản từ 12–14 tháng, mỗi lứa trung bình 5 con.
-
Chó Bắc Hà: Cao 55–60 cm, nặng 18–20 kg, thường đẻ khoảng 6 con mỗi lứa.
-
Chó Lào: Cao 60–65 cm, nặng 18–25 kg, mỗi lứa khoảng 6 con.
-
Chó Phú Quốc: Đặc trưng với xoáy lông trên lưng, bụng thon, mỗi lứa trung bình 5 con.
Nhìn chung, chó đực nên phối giống từ 12–15 tháng tuổi để đạt hiệu quả sinh sản tối ưu.
Thời điểm thích hợp để phối giống
Thông thường, chó cái bước vào kỳ động dục đầu tiên từ tháng thứ 7. Tuy nhiên, không nên cho phối giống ngay thời điểm này vì cơ thể chúng chưa phát triển toàn diện. Thời điểm tốt nhất để phối là sau 1 năm tuổi, khi chó đã trưởng thành.
Mùa sinh sản của chó thường kéo dài khoảng 3 tuần, song còn tùy thuộc từng giống. Việc lựa chọn cặp bố mẹ phù hợp đóng vai trò quan trọng, quyết định sức khỏe và chất lượng đàn con. Nếu chọn sai, chó con có thể yếu ớt, kém phát triển, thậm chí mang nhiều nhược điểm.
Yếu tố di truyền và lựa chọn gen
Mỗi đặc điểm ngoại hình của chó đều do gen quy định. Chó con nhận gen từ cả bố và mẹ, trong đó gen trội thường quyết định tính trạng nổi bật. Do vậy, khi phối giống, người nuôi cần xem xét gia phả và tính di truyền.
Ví dụ:
-
Poodle cái màu trắng nên phối với đực màu trắng, xám hoặc bò xám để cho ra màu lông chuẩn.
-
Poodle cái nâu đỏ nên phối cùng đực nâu đỏ, bởi gen màu này khá trội, giúp chó con có bộ lông đẹp và đồng nhất.
Các phương pháp phối giống phổ biến
Ba hình thức phối giống thường được áp dụng:
-
Out-crossing (không cùng huyết thống)
-
Phổ biến nhất, tạo ra chó con khỏe mạnh, sức đề kháng tốt.
-
Giúp khắc phục một số khuyết điểm nhưng có thể xuất hiện tính trạng không mong muốn.
-
-
Line-breeding (phối cùng huyết thống gần)
-
Áp dụng cho những con có chung ông bà hoặc họ hàng xa.
-
Giúp chọn lọc gen tốt, duy trì sự đa dạng di truyền trong thời gian nhất định.
-
-
In-breeding (cận huyết)
-
Áp dụng giữa các cá thể ruột thịt gần như bố – con, anh – em.
-
Có thể tạo ra dòng chó thuần, giữ đặc điểm nổi trội, nhưng nguy cơ cao dẫn đến suy giảm miễn dịch, thoái hóa nếu lặp lại nhiều lần.
-
Lưu ý trước khi phối giống
-
Chó cái cần khỏe mạnh, chăm sóc tốt về dinh dưỡng, vệ sinh, phòng bệnh và ký sinh trùng.
-
Nên có bác sĩ thú y uy tín theo dõi trong suốt quá trình mang thai và sinh nở.
-
Không có chó nào hoàn hảo tuyệt đối, cần khách quan đánh giá ưu – nhược điểm của từng cá thể.
-
Đặc biệt, việc chọn chó cái làm giống đòi hỏi chú ý đến thể hình, lông, răng, sắc tố da và khả năng di truyền cho thế hệ sau.
Kết luận
Phối giống chó không đơn giản chỉ là cho đực và cái giao phối, mà còn là một quá trình có tính chọn lọc, tính toán kỹ lưỡng. Người nuôi cần hiểu rõ tiêu chuẩn giống, lựa chọn gen, thời điểm thích hợp, và phương pháp phối giống phù hợp để có thể cho ra đời những đàn chó con khỏe mạnh, đẹp và đúng chuẩn.
